​​Dr. Otto Berve, ostatni Generaldirektor Gräflich Schaffgotsch’sche Werke czyli Dyrektor Generalny w spółce kapitałowej pod nazwą "Gräflich Schaffgotsch’schen Werke".

​

To on (jako ostatni) przez prawie 15 lat (1930-1945) zarządzał górnośląskim „imperium przemysłowym“ Schaffgotschów.

Człowiek którego można śmiało obarczyć odpowiedzialnością za to, że po przegranej przez Niemcy II wojnie światowej, Schaffgotschowie z Kopic stracili niemalże wszystko, zostając naprawdę z przysłowiowymi „pustymi kieszeniami“. Dlaczego odpowiedzialność za to ponosi właśnie on?  

O tym w dalszej części artykułu. Ale zacznijmy od początku ...

​

DR. OTTO BERVE był zagorzałym zwolennikiem polityki Hitlera, członkiem NSDAP, przyjacielem górnośląskiego Gauleitera Fritz’a Bracht’a (Gauleiter und Oberpräsident in Oberschlesien). Urodził się 8 grudnia 1890 r. w Berlinie jako syn radcy handlowego Emila Berve.

Jego ojciec był pierwszym dyrektorem generalnym „Oberschlesische Kokswerke und Chemische Fabriken AG.“ w Berlinie, a później właścicielem Śląskiego Towarzystwa Bankowego we Wrocławiu. Otto Berve był weteranem I wojny światowej w stopniu oficera kawalerii pułku huzarów Graf Götzen.

W roku 1923 przeniósł się z Berlina do Wrocławia gdzie objął stanowisko zastępcy dyrektora Deutsche Bank (banku który od lat udzielał kredytów spółce Gräflich Schaffgotsch’schen Werke), który to bank zastąpił wcześniejszy Śląski Związek Bankowy. Trzy lata później Otto Berve awansował na dyrektora tegoż banku. Kiedy po kryzysie lat 1929/1930 spółka Gräflich Schaffgotsch’schen Werke ponownie potrzebowała zastrzyku świeżej gotówki, bank którym kierował Berve udzielił kredytu, ale pod warunkiem objęcia przez niego stanowiska dyrektora generalnego w Gräflich Schaffgotsch’schen Werke.

Rodzina Schaffgotsch była temu przeciwna, nie chcąc dopuścić do takiego obrotu sprawy, jednak członkowie zarządu zdominowanego już przez zwolenników Hitlera, przeforsowali większością głosów „zmianę za sterem spółki“.

Aby pozbyć się przy tej okazji niewygodnego (bo żydowskiego pochodzenia) poprzednika, chudy bilans spółki w kryzysowych latach 1929/30 (spowodowany wprawdzie ogólnym kryzysem gospodarczym w Europie) przypisano dotychczasowemu dyrektorowi generalnemu Heinrich’owi Werner’owi, któremu zarzucono złe zarządzanie i umyślne działanie na szkodę spółki. Tak naprawdę, coraz śmielej rządzących nazistów gryzło, że tak wielką spółką zarządza żyd. W roku 1930 Heinrich Werner stracił swoje stanowisko, które przejął właśnie Otto Berve. 

​

DR. HEINRICH WERNER jako dyrektor generalny prowadził Gräflich Schaffgotsch'sche Werke przez 16 lat (1914-1930).

Był bardzo cenionym, podobno nadzwyczaj inteligentnym i sprytnym „zarządcą“. Niektórzy mówili o nim, że potrafił przewidywać nadciągające kryzysy i problemy na długo przed ich pojawieniem się na horyzoncie, a przy tym wiedział jak się przed nimi zabezpieczyć.

Już w pierwszych latach istnienia spółki, na długo przed wybuchem I wojny światowej i późniejszym podziałem Śląska, Werner przewidywał przemiany polityczne i gospodarcze w Europie oraz nadciągający kryzys w przemyśle. 

W porozumieniu z rodziną Schaffgotsch zajął się stopniowym inwestowaniem zysków spółki w zachodniej części Niemiec. To miało zabezpieczyć Schaffgotschów w przyszłości przed skutkami ewentualnego krachu w przemyśle i gospodarce na Śląsku, jak również w przyszłych (jego zdaniem nieuniknionych) konfliktach zbrojnych o bogaty przemysłowo Śląsk. 

Werner przerzucał co jakiś czas spore sumy pieniędzy inwestując je w nowe zakłady, fabryki i nieruchomości w zachodniej części ówczesnych Niemiec.

Gdyby naziści nie zdjęli go w roku 1930 ze stanowiska dyrektora generalnego, to po przegranej przez Niemcy wojnie, przesunięciu wcześniejszych granic, a co za tym idzie utracie całego majątku (w tym „imperium przemysłowego“) znajdującego się na Śląsku na rzecz Polski Ludowej, jak również inwestycji we wschodnich Niemczech po utworzeniu NRD, rodzina Schaffgotsch miałaby nadal wiele fabryk, zakładów i innych nieruchomości w zachodnich Niemczech, na terenie późniejszej Republiki Federalnej Niemiec.

 

Po usunięciu Werner`a i objęciu stanowiska dyrektora generalnego w Gräflich Schaffgotsch’schen Werke, dr. Otto Berve likwidował krok po kroku założone wcześniej przez Heinricha Wernera „zachodnie inwestycje“.

Zainwestowany w zachodniej części Niemiec kapitał likwidowano, przerzucając go z powrotem na Śląsk, motywując to propagandowymi hasłami "patriotycznego obowiązku wspierania wschodnich ziem III Rzeszy". W ten sposób na przestrzeni zaledwie kilku lat zlikwidowano wszystko, co wcześniej jako zabezpieczenie kapitału Schaffgotschów mozolnie przygotował Henrich Werner.

Ale Otto Berve przeoczył w jakiś sposób likwidację jednej (jedynej) fabryki w okolicy miejscowości Aachen, zajmującej się produkcją cementu.

I właśnie ta fabryka cementu stała się po roku 1945 "ostatnią deską ratunku" a zarazem fundamentem przyszłych interesów kopickich Schaffgotschów.

Po zakończeniu II wojny światowej także całe Niemcy leżały w gruzach. Do odbudowy potrzebny był oczywiście również cement.

Jego fabryka w pobliżu Aachen okazała się wówczas dla Schaffgotschów prawdziwą "żyłą złota". To ona, już po kilku latach, sfinansowała kapitał za który rodzina Schaffgotsch kupiła m.in. prywatny bank Bass & Herz we Frankfurcie nad Menem. Wysokie zyski z produkcji cementu umożliwiły również zaciągnięcie kredytów potrzebnych na rozruch i płynność finansową banku.

Z przekazów rodziny Schaffgotsch wiem, że sam zakup nazwy i licencji banku w pierwszych powojennych latach nie był aż tak kosztowny. Więcej zapłacono za kamienicę, w której otwarto bank.

​

Ale wracając jeszcze do Heinrich´a Wernera ... 

​​Kiedy do władzy doszli naziści, na nic zdały się jego „talenty“. Werner miał żydowskie pochodzenie a to przesądziło o jego dalszych losach. 

Rodzina Schaffgotsch bardzo go ceniła i łączyły ich nie tylko sprawy związane z prowadzeniem Gräflich Schaffgotsch’sche Werke, ale również wieloletnie więzy przyjaźni. 

Po usunięciu Wernera z Gräflich Schaffgotsch’schen Werke nie dano mu spokoju. Odbiegające prawdzie zarzuty "działania na szkodę spółki" ułatwiły nazistom zarekwirowanie prywatnego majątku Wernera. Kolejnym krokiem miało być aresztowanie Wernera i jego najbliższej rodziny. Kiedy dowiedział się o tym hrabia Hans Ulrich Schaffgotsch (1889-1943), przewiózł potajemnie Wernera i jego rodzinę do Kopic zapewniając im bezpieczne schronienie. Rodzina Wernerów ukrywając się w pałacu, spędziła w Kopicach około 2-3 tygodni. W tym czasie hrabia Schaffgotsch zorganizował im fałszywe dokumenty oraz przygotował i opłacił plan ucieczki za granicę.

Niestety, nie wiemy dzisiaj dokąd dokładnie wyjechał/uciekł wraz z żoną i dwoma synami Heinrich Werner. O szczegółach tego nadzwyczaj ryzykownego, również dla samych Schaffgotschów przedsięwzięcia, wiedzieli tylko nieliczni wtajemniczeni. W przekazach rodzinnych jako cel ucieczki Heinricha Wernera wspomina się Łotwę lub Estonię. Niestety, z każdym kolejnym pokoleniem ubywa rodzinnych wspomnień. Czas wszystko powoli zaciera. Pozostaje to co uda się w jakiś sposób spisać lub przekazać dalej.

To właśnie od wielu lat stało się moim celem. Jak najwięcej rozmów z najstarszymi potomkami kopickich Schaffgotschów, pobudzanie ich wspomnień, spisywanie wszystkich zapamiętanych szczegółów i wiązanie tego w publikowane artykuły lub posty.

Co się tyczy Heinricha Wernera wiele pozostaje jeszcze do wyjaśnienia, chociażby jego dalsze losy po ucieczce za granicę. Podobno zmarł w roku 1939, w wieku 63 lat.

Jego „następca“ w Gräflich Schaffgotsch’schen Werke, dr. Otto Berve zarządzał spółką do początku roku 1945. Podobno w tym samym roku, na krótko przed pojmaniem go przez sowietów, miał popełnić samobójstwo. Dożył 55 lat.

​

▷Jeśli korzystasz z /lub udostępniasz mozolnie zebrane i opublikowane przeze mnie tutaj informacje, uszanuj proszę moją pracę/mój czas i podaj źródło, czyli linka/adres mojej strony. Będę Ci za to bardzo wdzięczny :) 

​

​

© kopice.org 

14.01.2022 (Ostatnia aktualizacja 30 grudnia 2024)